Cyber Fraud | सायबर फसवणुकीच्या आहारी जाणाऱ्या पिढीला सावधतेचा इशारा

"तुमच्या भविष्याची वाट" या नावाखाली 'सायबर सुरक्षितते'चा ठोस संदेश

Cyber Fraud: चंद्रपूर | ज्युबिली हायस्कूल कुस्ती प्रशिक्षण केंद्र, चंद्रपूर येथे आयोजित करण्यात आलेल्या निशुल्क उन्हाळी कुस्ती प्रशिक्षण शिबिरा अंतर्गत आज १६ जून रोजी पार पडलेल्या "तुमच्या भविष्याची वाट" (Tumcha Bhawishyachi Waat) या कार्यक्रमाने उपस्थितांच्या मनात अनेक विचारांचे वादळ निर्माण केले. कार्यक्रमाची संकल्पना जितकी सकारात्मक होती, तितकाच त्यामागे दडलेला इशारा गंभीर होता – सायबर गुन्ह्यांची वाढती व्याप्ती आणि त्यात अडकणारी लहानगी पिढी

मुख्य मार्गदर्शक म्हणून उपस्थित राहिलेले मा. मुजावर अली (Mujawar Ali) – सायबर क्राईम एक्सपर्ट, चंद्रपूर पोलीस विभाग – यांनी एकत्र जमलेल्या कुस्तीगिर विद्यार्थ्यांना, त्यांच्या पालकांना आणि शिक्षकांना सायबर गुन्हेगारीच्या पाताळयंत्राची सखोल ओळख करून दिली.

त्यांनी निर्विकारपणे स्पष्ट केले की –

"आज लहान वयातील मुलेही सायबर गुन्ह्यांचे शिकार होत आहेत. ऑनलाइन गेमिंग, फसव्या लिंक, अनोळखी मॅसेजेस, व्हिडिओ चॅट्स – हे सर्व जाळे असून त्यात मुले नकळत फसतात. पालक सतर्क राहिले नाहीत तर त्यांच्या बोटांखालून मुलांचं भविष्य निसटून जातं."

वाढती सायबर गुन्हेगारी – प्रशासन कुठे आहे?

सामान्य जनतेला दोष देताना आपली जबाबदारी झटकणाऱ्या प्रशासनासाठी हा कार्यक्रम एक मोठा आरसा ठरू शकतो. Cyber Fraud वर्षानुवर्षे शाळांमध्ये डिजिटल साक्षरतेसाठी नुसते पोस्टर लावणाऱ्या शासकीय यंत्रणांनी आजवर प्रभावी मार्गदर्शनाचे किती कार्यक्रम आयोजित केलेत? शाळा, पोलीस विभाग, जिल्हा प्रशासन – एकत्र येऊन असा ठोस उपक्रम राबवला गेल्याचे उदाहरणच अपवादात्मक आहे. आज जर एका कुस्ती शिबिराने 'सायबर सुरक्षा'चा मुद्दा उचलला असेल, तर जिल्हा प्रशासन आहेतरी कुठे?

पालकांना तातडीचा सल्ला

अली यांनी दिलेल्या मार्गदर्शनातील काही महत्त्वाचे बिंदू कोणत्याही पालकाच्या डोळ्यांत झणझणीत अंजन घालणारे आहेत –

• मुलांचा मोबाईल वापर वेळेनुसार आणि आवश्यकता पाहूनच मर्यादित असावा.
• पालक आणि मुलांमध्ये सतत संवाद हवा – ते काय पाहतात, कोणाशी बोलतात यावर लक्ष ठेवणे ही 'गुप्तहेरगिरी' नव्हे, तर पालकत्वाची जबाबदारी आहे.
• संशयास्पद मेसेज, गेम किंवा अ‍ॅप्स दिसले की मुलांशी थेट चर्चा करावी आणि पोलिसांशी संपर्क साधावा.

"तुमच्या भविष्याची वाट" – एकच सुरुवात, पण पुरेशी नाही

"तुमच्या भविष्याची वाट" हा कार्यक्रम केवळ कुस्तीगिर प्रशिक्षण शिबिरापुरता मर्यादित राहू नये. Cyber Fraud या कार्यक्रमात सहभागी झालेल्या प्रत्येक व्यक्तीने – शिक्षक, पालक, आणि विद्यार्थी – सायबर सुरक्षेच्या विषयाला गंभीरतेने घेतले, तरच या कार्यक्रमाचे यश.

मात्र प्रश्न उरतो तो असा –

• हे एकदाचं झालेलं मार्गदर्शन पुरेसं आहे का? पुढील आठवड्यात, पुढील महिन्यात या मुलांशी आणि त्यांच्या पालकांशी कोण संवाद साधणार?

शाळा, महाविद्यालये आणि पोलीस प्रशासनाची संयुक्त जबाबदारी

चंद्रपूर जिल्ह्यातील प्रत्येक शाळेमध्ये सायबर जागरूकतेवर आधारित नियमित मार्गदर्शन सत्रं, कार्यशाळा, आणि पालकांसाठी वेगळी प्रशिक्षण मोहीम हवीच. Cyber Fraud जर पोलीस विभागात सायबर सेल कार्यरत आहे, तर ते दरमहिन्याला शाळांमध्ये पोहोचणार की अजूनही त्यांच्या फाईली फक्त गुन्हा दाखल झाल्यावरच उघडणार?

सततची प्रबोधन मोहीम हवी – एक दिवसाचा 'सेल्फी कार्यक्रम' नको. 

ज्युबिली हायस्कूलचे अभिनंदन, पण...

"कुस्ती"सारख्या पारंपरिक खेळाच्या प्रशिक्षण केंद्रात सायबर सुरक्षेचा मुद्दा मांडला जातोय, यावर नक्कीच कौतुक करावे लागेल. Cyber Fraud पण समाजात प्रबोधनाची जबाबदारी केवळ अशा स्थानिक संस्थांवरच टाकणे योग्य नाही. जिल्हा शिक्षण अधिकारी, पोलीस अधीक्षक, महिला आणि बालकल्याण विभाग यांनी एकत्र येऊन ठोस धोरण राबवले पाहिजे. 

तसेच या कार्यक्रमाचे अनुकरण इतर शाळा-शिबिरांनी करणे गरजेचे आहे. पण त्यासाठी नुसती ‘प्रेरणा’ पुरेसे नाही – धोरण, निधी, वेळ आणि प्रशासनाची जबाबदारी लागते.

कार्यक्रमाचे ठळक निष्कर्ष

• ✅ विद्यार्थ्यांनी सायबर गुन्हेगारीविषयी विचारलेले प्रश्न हे जागरूकतेचे सकारात्मक संकेत आहेत.
• ✅ पालकांच्या मनात उपस्थित झालेली भीती आता कृतीमध्ये रूपांतरित झाली पाहिजे.
• ✅ कार्यक्रमाने सायबर सुरक्षेबाबत एक 'ट्रिगर पॉईंट' दिला – पण पुढे वाटचाल कोण करणार?

सत्ताधाऱ्यांना जाहीर आवाहन

चंद्रपूर जिल्हा प्रशासन आणि पोलीस विभागाने ‘सायबर जागरूकता' हा विषय आता मथळ्याच्या पातळीवर घ्यावा. Cyber Fraud 'स्मार्ट फोन’च्या युगात ‘स्मार्ट सायबर सुरक्षे’ची रचना अत्यावश्यक आहे.

"तुमच्या भविष्याची वाट" हा कार्यक्रम म्हणजे एक चेतावणी आहे – पिढी सायबर जाळ्यात अडकतेय, फक्त पालकांनाच नव्हे तर प्रशासनालाही जागं व्हावं लागेल!

"जेव्हा प्रत्येक घरात स्मार्ट फोन आहे, तेव्हा प्रत्येक घरात सायबर शिक्षण का नाही?" "सायबर गुन्हे घडल्यावर पोलिसांची फाईल उघडते – पण ते टाळण्यासाठी किती सत्रं घडवली?"

⏭ (संपादकीय सूचना):

महावाणी न्यूज लवकरच "चंद्रपूर जिल्ह्यातील सायबर जागरूकता कार्यक्रमांचा लेखाजोखा" आणि पालकांसाठी विशेष मार्गदर्शिका प्रकाशित करणार आहे.

आपल्याला सुद्धा अनुभव/संकल्पना शेअर करायच्या असतील तर आम्हाला नक्की कळवा.

What is cyber fraud and how does it affect the youth?

Cyber fraud refers to crimes committed via digital platforms like mobile apps, websites, emails, or messages. Youth often fall victim due to overexposure to online transactions, lack of awareness, and trust in fake links or phishing messages, leading to data theft, financial loss, or identity misuse.

What are common signs of a cyber fraud attempt?

Signs include:
- Unfamiliar emails/SMS asking for OTPs or personal info
- Calls claiming to be from banks or police
- Unknown apps asking for full access
- Instant messages with links or threats to click quickly
If you spot any of these, do not respond or click—report immediately.

How can I protect myself from cyber fraud?

To stay protected:
- Never share OTPs or passwords with anyone
- Enable two-factor authentication
- Avoid clicking on suspicious links
- Use trusted apps only from official app stores
- Keep antivirus and phone security updated
- Don’t believe offers that sound too good to be true

What should I do if I have already fallen into a cyber trap?

Immediately:
1. Inform your bank to block transactions
2. File a complaint at https://cybercrime.gov.in
3. Call Cyber Helpline: 1930
4. Lodge a police FIR if required
Quick action can prevent further damage and may help trace the scammer.

#CyberFraud #OnlineScam #StayAlert #DigitalSafety #InternetSecurity #ScamAlert #CyberCrime #FraudAwareness #DataBreach #IdentityTheft #OnlineSafety #DigitalFraud #OnlineThreats #CyberAttack #SafeInternet #ScamPrevention #FraudPrevention #HackingAlert #OnlineAwareness #CyberProtection #ScamWarning #CyberSecurityTips #PhishingAlert #YouthAwareness #CyberShield #InternetFraud #OnlineCaution #TechSafety #CyberEducation #DigitalRisk #AwarenessCampaign #DigitalSelfDefense #CyberTrap #SafeBrowsing #HackPrevention #OnlineTrap #DigitalDeception #SocialEngineering #OnlineFraudAlert #SecureYourData #ThinkBeforeYouClick #OnlineSecurityMatters #StopScams #BeCyberSafe #CyberThreatAlert #DigitalScamWatch #YouthAndCyberCrime #OnlineDefense #SmartBrowsing #CyberAlertIndia #DigitalVigilance #OnlinePrivacy #ChandrapurNews #MarathiNews #VeerPunekar