Chandrapur Workers Exploitation | एमआयडीसी ‘मल्टी ऑर्गॅनिक’ केमिकल प्लांटमध्ये कामगारांचे शोषण

घातक रसायनांच्या संपर्कात काम करणाऱ्या मजुरांना मूलभूत सुरक्षा साहित्य, वैद्यकीय सुविधा, किमान वेतन आणि कायदेशीर हक्क नाकारल्याचा गंभीर आरोप

Chandrapur Workers Exploitation | चंद्रपूर | औद्योगिक विकासाच्या नावाखाली उभारण्यात आलेल्या कारखान्यांच्या भव्य इमारतींच्या आड किती मानवी वेदना दडलेल्या आहेत, हे एमआयडीसी पडोलीतील मल्टी ऑर्गॅनिक प्रायव्हेट लिमिटेड या केमिकल प्लांटमधील कामगारांची वस्तुस्थिती उघड करते. घातक रसायनांच्या प्रचंड धोक्यात दररोज काम करणाऱ्या या कामगारांकडून १२ ते १८ तास कष्टाची मजुरी घेतली जात असून, त्यांना सुरक्षितता, आरोग्य, किमान वेतन, ओव्हरटाइमचे मानधन, वैद्यकीय सुविधा आणि मानवी सन्मान या सर्व मूलभूत हक्कांपासून व्यवस्थापन पद्धतशीरपणे दूर ठेवत असल्याचा धक्कादायक आरोप समोर आला आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

फॅक्टरीच्या आत उभे राहताच नाक व घसा जळजळू लागणारा नॅफ्थालीनचा तीव्र वास, सल्फर डायऑक्साइडच्या वाफांनी दमछाक करणारे वातावरण, कॉस्टिक सोडा आणि सल्फेटच्या रासायनिक स्पर्शाने त्वचेवर होणाऱ्या भाजल्या—या सर्वांमधून वाट काढत कामगार आपली रोजीरोटी चालवत आहेत. तथापि, त्यांच्यासाठी कोणताही सुरक्षेचा कवच उपलब्ध नसणे ही केवळ व्यवस्थापनातील बेपर्वाई नव्हे, तर कामगार कायद्यांचा सरळ-साधा अनादर असल्याचे चित्र या प्रकरणातून स्पष्ट होते.

Chandrapur Workers Exploitation

काम जास्त, वेतन आणि रोजगार कमी — कामगारांचा संताप

कामगारांच्या मते, कंपनीत उत्पादनाचे काम अत्यंत धोकादायक आणि कौशल्यपूर्ण असूनही त्यांना मिळणारा मोबदला हा अत्यल्प आहे. कायद्यानुसार ८ तासांच्या कामासाठी ठरलेला दिवसाचा वेळ येथे केवळ औपचारिक आहे. प्रत्यक्षात कामगारांना साडेबारा ते अठरा तासांपर्यंत काम करण्यास भाग पाडले जाते. जास्तीच्या कामासाठी ओव्हरटाइमचे दुप्पट दराने मानधन देणे हा औद्योगिक कायद्याने अनिवार्य असताना, येथे ओव्हरटाइमचे देणे तर दूरच, नियमित वेतनाबाबतही पारदर्शकता नसल्याची तक्रार आहे. वेतन पावत्या न देणे, पगाराच्या दिवशी विलंब करणे आणि कंत्राटदारामार्फत कामगारांना दबावाखाली ठेवणे या तऱ्हेच्या अनेक पद्धतींचा अवलंब केल्याचे कामगार सांगतात.

Chandrapur Workers Exploitation

आरोग्यास अत्यंत धोका असलेल्या वातावरणात काम करण्यासाठी शरीर टिकवून ठेवण्याकरिता त्यांना डॉक्टरांकडे नियमित आरोग्य तपासणी, मल्टी व्हिटॅमिन्स, फ्रूट, ड्राय फूड यावर स्वतःच्या खिशातून खर्च करावा लागतो. ही जबाबदारी मूळतः कंपनीची असूनही, या मूलभूत सुविधांवर कंपनीने कडेकोट खर्च बंदी केल्याचे कर्मचाऱ्यांचे म्हणणे आहे. कामगारांची परिस्थिती अशी की, महिन्याच्या पगारातील मोठा हिस्सा केवळ स्वतःच्या आरोग्यावर खर्च करावा लागतो, आणि त्यामुळे त्यांच्याकडे हातात शिल्लक राहणारी रक्कम अत्यंत क्षुल्लक असते.

Chandrapur Workers Exploitation

व्यवस्थापनाची हुकूमशाही

कामगारांनी केलेला सर्वात धक्कादायक खुलासा म्हणजे—कंपनीत वरिष्ठ अधिकारी भेट देण्यासाठी आले की, त्यांना प्रत्यक्ष तक्रारी मांडण्यापासूनच रोखण्यात येते. तपासणी किंवा चर्चा करण्यासाठी वरिष्ठ अधिकारी जेव्हा प्रकल्पात येतात, तेव्हा कामगारांना जेवणाच्या खोलीत बंदिस्त ठेवून त्यांना वरिष्ठांशी संवाद साधू दिला जात नाही, असा आरोप मजुरांनी केला आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

यावरून कामगारांच्या आवाजाला पद्धतशीर गप्प करण्याची, व्यवस्थापनातील अनियमितता बाहेर येऊ न देण्याची आणि सर्व काही सुरळीत असल्याचे भासवण्याची प्रवृत्ती दिसते. हा प्रकार केवळ अनैतिक नाही, तर छळवणुकीच्या श्रेणीत मोडेल असा गंभीर मुद्दा आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

दहा वर्षे सेवा — तरीही हक्क शून्य

या प्लांटमध्ये दहा वर्षांहून अधिक काळापासून कंत्राटी पद्धतीने काम करणाऱ्या कामगारांना आजही कायम नोकरी, पीएफ, ईएसआय (ESIC), इन्शुरन्स, ओळखपत्र, आठवड्याची सुट्टी, रजा, वैद्यकीय सवलत, सुरक्षा साधने यांसारख्या मूलभूत सुविधांपासून वंचित ठेवण्यात आले आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

औद्योगिक आस्थापना अधिनियम, किमान वेतन कायदा, ESIC कायदा, कारखाना कायदा, कामगार सुरक्षा व आरोग्य नियम—यांपैकी कोणत्याही कायद्याचे पालन येथे करण्यात येत असल्याचे पुरावे कामगारांकडे नाहीत. यामुळे त्यांच्या रोजगाराचा पाया दिवसेंदिवस अधिक अस्थिर होत चालला आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

घातक रसायनांचे प्राणांतक धोके

प्लांटमध्ये निर्माण होणारी रासायनिक उत्पादने आणि त्यातून सूटणाऱ्या वाफा कामगारांच्या शरीरावर विनाशकारी परिणाम घडवतात. नॅफ्थालीनचे ऑपरेशन सुरू असताना हवेत मिसळणाऱ्या वाफांचा श्वास घेतल्याने नाक, डोळे, तोंड, फुफ्फुसे आणि श्वसनसंस्था यांच्यावर गंभीर परिणाम होतात. सल्फर डायऑक्साइड (SO₂) हे रसायन तर दीर्घकालीन संपर्कात आल्यास श्वसनविकार, दमा, फुफ्फुसदाह, दीर्घकालीन हानी आणि काही प्रकरणांत मृत्यूची शक्यता निर्माण करणारे आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

फ्युजन सॉल्ट रिऍक्टर (FSR) विभागात तापमान ७०० ते ८०० डिग्री सेल्सियपर्यंत पोहोचते, आणि या प्रचंड तापमानात काम करणाऱ्या कामगारांना उष्णतारोधक कपडे, हातमोजे, फेसशील्ड, शूज, किंवा तापमान-नियंत्रित विश्रांती झोन देण्याची कोणतीही व्यवस्था नाही. परिणामी उष्माघात, निर्जलीकरण, बेहोशी आणि रक्तदाबातील बिघाड यांसारखे धोके वाढले आहेत.

Chandrapur Workers Exploitation

याशिवाय, नॅफ्थालीनच्या पिशव्या गोडाऊनमध्ये धोकादायक पद्धतीने रचल्या जातात. लोडिंग-अनलोडिंगसाठी कोणतेही यांत्रिक साधन उपलब्ध नसल्याने मजुरांना हाताने भार उचलावा लागतो. त्यामुळे पाठीच्या कणा, गुडघे आणि सांधेदुखीच्या तक्रारी सर्रास दिसतात. सुरक्षितता साहित्य नसल्याने अपघाताचा धोका कायम टांगलेला असतो.

Chandrapur Workers Exploitation

मनसे कामगार सेनेचे निवेदन

सध्याची परिस्थिती अत्यंत गंभीर स्वरूपाची असून, याविरोधात मनसे कामगार सेना मैदानात उतरली आहे. जिल्हाध्यक्ष अमन अंधेवार यांनी कंपनी व्यवस्थापकांना दिलेल्या निवेदनात सर्व तक्रारींचा तपशीलवार उल्लेख करून तातडीच्या बैठकीची, व समस्यांच्या लेखी निराकरणाची मागणी केली आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

त्यांनी स्पष्ट इशारा दिला आहे की—कामगारांना न्याय मिळाला नाही, तर कायदेशीर मार्गाने कंपनीच्या मुख्य प्रवेशद्वारावर जोरदार आंदोलन छेडले जाईल. निवेदनाच्या प्रतिलिपी सहाय्यक कामगार आयुक्त आणि स्थानिक पोलीस ठाण्यास देण्यात आल्याने हा विषय प्रशासनाच्या नजरेत आला आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

प्रश्न आता व्यवस्थापनापुढे नाही, प्रशासनापुढेदेखील

या प्रकरणात उद्योजकतेच्या नावाखाली मजूरवर्गाचे होत असलेले शोषण हा केवळ कंपनी-पातळीवरील विषय राहिलेला नाही; तर तो कामगार कायदे, आरोग्य सुरक्षा, पर्यावरणीय जोखीम, आणि मानवी हक्कांचे उल्लंघन या सर्व अंगांनी गंभीर असून, शासन आणि कामगार विभागाने तातडीने हस्तक्षेप करणे आवश्यक आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

सरकारी यंत्रणा वेळेत हस्तक्षेप करत नसेल, तर केमिकल प्लांटमधील दुर्लक्ष, बेपर्वाई आणि विषारी रसायनांच्या परिणामामुळे भविष्यात कोणतीही दुर्घटना घडू शकते—ज्याची जबाबदारी कोण स्वीकारणार, हा प्रश्न आजच प्रशासनासमोर उभा करणे आवश्यक आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

आर्थिक नफा, की मानवी जीव?

औद्योगिक प्रगतीचे मोजमाप उत्पादनाच्या टनात होते, परंतु मानवी जीवनाचे मोजमाप माणसांच्या सुरक्षिततेत, आरोग्यात आणि सन्मानात होते. मल्टी ऑर्गॅनिकमधील प्रकरण हे केमिकल उद्योगातील नफा-चालित व्यवस्थापन कोणत्या पातळीपर्यंत मानवी मूल्ये, कायदे आणि सामाजिक जबाबदारी पायदळी तुडवू शकते याचे धक्कादायक उदाहरण आहे.

Chandrapur Workers Exploitation

कामगारांना न्याय मिळेल का? व्यवस्थापन बदल घडवेल का? प्रशासन कठोर कारवाई करेल का? की हा मुद्दा इतर अनेक प्रकरणांप्रमाणे फक्त कागदोपत्रीच राहील? उत्तर जरी अनिश्चित असले, तरी एक गोष्ट स्पष्ट आहे—या प्रकरणाचा सत्य, कायदा आणि कामगारांच्या सन्मानाच्या लढाईचा प्रवास आता थांबणार नाही.

What is the core issue highlighted at the Multi Organic Pvt. Ltd. plant in Chandrapur?

Workers allege severe exploitation, including unsafe chemical exposure, excessive working hours, and denial of legal wages and safety rights.

Which hazardous chemicals are workers exposed to at the plant?

Workers are exposed to toxic substances such as naphthalene, caustic soda, SO₂, SO₃, and sulphates, posing serious health risks.

Have the workers filed any official complaint regarding their grievances?

Yes. A formal written complaint has been submitted to the company management by the MNS Workers Union, with copies sent to the Labour Commissioner and local police.

What action is planned if the company fails to resolve the workers’ issues?

The MNS Workers Union has warned of a legal protest at the factory’s main gate if immediate corrective measures are not taken.

#Chandrapur #WorkersRights #ChemicalPlant #MultiOrganic #IndustrialExploitation #OccupationalHazards #LabourLaw #ESIC #FactoryAct #ManseWorkersUnion #WorkerSafety #ToxicExposure #IndustrialSafety #HumanRights #ChandrapurNews #MHNews #BreakingNews #LabourAbuse #SafeWorkplace #LabourReforms #ChemicalExposure #WorkerHealth #PollutionControl #HazardousWork #TradeUnion #ChemicalIndustry #HealthAndSafety #WorkerJustice #LegalRights #VoiceOfWorkers #IndustrialAccident #ToxicWorkplace #LabourMovement #WorkersUnity #NoMoreExploitation #FightForRights #SpeakUp #UnsafeWork #StopExploitation #UnionPower #ProtectWorkers #SocialJustice #RightToSafety #LabourStruggle #WorkersDemandJustice #IndiaNews #NewsUpdate #WorkplaceRights #ReportTruth #ChandrapurNews #VeerPunekarReport #MIDCNews #MidcChandrapur #AmanAndhewar